Yap-İşlet-Devret Kanunu olarak bilinen "Bazı Yatırım Ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun" 08.06.1994 tarihinde kabul edildi ve 13.06.1994 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yeni kanunun getirdiklerini Akfen Holding Genel Müdür Yardımcısı Sıla Cılız İnanç Strategy dergisi için analiz etti. Kanun’un 3. Maddesinde de Yap-İşlet-Devret Modeli’nin “İleri teknoloji veya yüksek maddi kaynak ihtiyacı duyulan projelerin gerçekleştirilmesinde kullanılmak üzere geliştirilen özel bir finansman modeli olup, yatırım bedelinin (elde edilecek kar dahil) sermaye şirketine veya yabancı şirkete, şirketin işletme süresi içerisinde ürettiği mal veya hizmetin idare veya hizmetten yararlananlarca satın alınması suretiyle ödenmesini” ifade ettiği yer alıyor. Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli kanun ve buna bağlı Bakanlar Kurulu Kararında da yer aldığı üzere; kamuya ait bir yatırım veya hizmetin, finansmanının özel bir şirket tarafından karşılanmak üzere yapılması ve sözkonusu yatırımdan üretilen mal veya hizmet ile de işletme süresi içerisinde yatırım maliyeti ve karın elde edilmesi ve yapılan yatırımın işletmeye elverişli bir şekilde İdare’ ye teslimi esasına dayanan bir finansman modeli. Bu modele 19 ve 20 yüzyıl başlarında Fransa, Almanya ve İngiltere gibi ülkelerde kamu hizmetlerinin devredilmesi yol göstermiş olup, özellikle Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde yabancı şirketlerle yapılmış olan imtiyaz sözleşmeleri ile bu model arasında benzerlikler mevcut. 3. Maddesinde de Yap-İşlet-Devret Modeli’nin “İleri teknoloji veya yüksek maddi kaynak ihtiyacı duyulan projelerin gerçekleştirilmesinde kullanılmak üzere geliştirilen özel bir finansman modeli olup, yatırım bedelinin (elde edilecek kar dahil) sermaye şirketine veya yabancı şirkete, şirketin işletme süresi içerisinde ürettiği mal veya hizmetin idare veya hizmetten yararlananlarca satın alınması suretiyle ödenmesini” ifade ettiği yer alıyor. Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli kanun ve buna bağlı Bakanlar Kurulu Kararında da yer aldığı üzere; kamuya ait bir yatırım veya hizmetin, finansmanının özel bir şirket tarafından karşılanmak üzere yapılması ve sözkonusu yatırımdan üretilen mal veya hizmet ile de işletme süresi içerisinde yatırım maliyeti ve karın elde edilmesi ve yapılan yatırımın işletmeye elverişli bir şekilde İdare’ ye teslimi esasına dayanan bir finansman modeli. Yap İşlet Modeli yerel yönetimler açısından; sadece yatırımın değil, yapılan yatırımın işletilmesi sırasında gereken finansman kaygısını da gidermesi, günlük yönetim sıkıntılarından kurtulma isteği ve bunlara karşılık ise hizmet ve imtiyaz sahibi üzerinde çeşitli yetki ve ayrıcalıklara sahip olma hakkı ile tüm dünyada son 30 yılda gittikçe daha fazla tercih edilen bir yöntem haline geliyor. Sözleşmelerde sermaye şirketinin veya yabancı şirketin yapım ve işletmesini üstleneceği yatırım ve hizmetin süresinin belirlenmesinde yatırım bedelinin (elde edilecek kar dahil) ve yatırım için sağlanan kredilerin geri ödeme süresi ile projenin mahiyeti, sermayenin miktarı ve işletme esasları dikkate alınır. Sözleşmelerin süresi 49 yıldan fazla olamaz. Kanun’da 1999 yılında yapılan değişiklik ile imzalanan sözleşmelerin “imtiyaz” olup olmamasına bakılmaksızın “özel hukuk sözleşmesi” olması yönünde tadilat yapıldı ve yabancı yatırımcı açısından en önemli sorunlardan birisi tahkim düzenlemesinin de yapılması ile çözüldü. Kanun’un kapsamına dair süreç içerisinde düzenlemeler yapılmış, 2008 ve 2013 yıllarında yapılan tadiller ile kapsamı genişletilmiş ve kanun kapsamında yapılabilecek yatırımlar çeşitlendi. 3996 sayılı Yap İşlet Devret Kanun’u yürürlüğe girişini müteakip uygulamada görülen ihtiyaçlara göre kapsam olarak genişletilmiş ve 94/5907 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı yerini 2005/8572 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına bıraktı. Ayrıca, kendisini ödemesinde sorun yaratabilecek projelerin de bu mevzuat uyarınca yaptırılabilmesi için İdare’ nin “katkı payı” düzenlemelerine yer verildi. 21.2.2013 tarihinde yapılan düzenleme ile Kredi Üstlenimine dair önemli bir düzenleme daha yapıldı. Kanun’un şu anki düzenlemesine göre; köprü, tünel, baraj, sulama, içme ve kullanma suyu, arıtma tesisi, kanalizasyon, haberleşme, kongre merkezi, kültür ve turizm yatırımları, ticari bina ve tesisler, spor tesisleri, yurtlar, tema parklar, balıkçı barınakları, silo ve depo tesisleri, jeotermal ve atık ısıya dayalı tesisler ve ısıtma sistemleri, elektrik üretim, iletim, dağıtım ve ticareti, maden ve işletmeleri, fabrika ve benzeri tesisler, çevre kirliliğini önleyici yatırımlar, otoyol, trafiği yoğun karayolu, demiryolu ve raylı sistemler, gar kompleksi ve istasyonları, teleferik ve telesiyej tesisleri, lojistik merkezi, yeraltı ve yerüstü otoparkı ve sivil kullanıma yönelik deniz ve hava alanları ve limanları, yük ve veya yolcu ve yat limanları ile kompleksleri, sınır kapıları, ve gümrük tesisleri, milli park (özel kanunu olan hariç), tabiat parkı, tabiatı koruma alanı ve yaban hayatı koruma ve geliştirme sahalarında planlarda öngörülen yapı ve tesisleri, toptancı halleri ve benzeri yatırım ve hizmetlerin yaptırılması, işletilmesi ve devredilmesi yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yapılacak yatırımlar arasında yer alıyor.