Türkiye ekonomisinin lokomotiflerinden biri olan turizm sektörü inanılmaz bir hızla yükselmeye devam ediyor ve Türkiye, dünyanın önde gelen turizm merkezleri arasındaki yerini her geçen gün biraz daha sağlamlaştırıyor. Ancak bu yıl gerek Rusya pazarındaki daralma gerekse hava koşullarının geçen yıla göre ortalamanın altında seyretmesi ve Ramazan ayının haziran-temmuz dönemine denk gelmesi, sektör genelinde bir miktar yavaşlamaya yol açtı. Turizm sektörü temsilcileri, pazar ve alan çeşitliliğine odaklanarak bu sıkıntıları aşmayı planlıyor. Referansları ise sektörün son 15 yılda elde ettiği deneyimler ve attığı cesur adımlar gibi görünüyor. Dünyadaki ve Türkiye’deki rakamlar, son 20 yılda muazzam bir başarıya işaret ediyor. 1980’de Türkiye’nin turist sayısı 1 milyon 200 bin civarındayken bugün bu rakamın 41 milyonu geçtiğini görüyoruz. Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün 2014 rakamlarına göre Türkiye, Fransa, ABD, İspanya, Çin ve İtalya’nın ardından dünyanın en çok ziyaret edilen altıncı ülkesi. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerine göre, 2014’te 41 milyona ulaşan turist sayısının 37 milyonunu yabancı turistler oluşturuyor. Türkiye’yi en çok ziyaret eden turistler sırasıyla 5 milyon 250 bin turistle Almanya, 4,5 milyon turistle Rusya ve 2,6 milyon turistle İngiltere olarak sıralanıyor. Ayrıca, 2014’te İran ve Arap ülkelerinden gelen turist sayısının 2013’e göre yüzde 25 artışla 4 milyona ulaştığını görüyoruz. Ortadoğu’dan en çok turist 1,5 milyon turistle İran’dan geliyor. İran’ı, Irak, Suudi Arabistan, Libya ve Lübnan takip ediyor. Bu doğrultuda Türkiye, turizm gelirini son 14 yılda 8 milyar dolardan 34 milyar dolara çıkararak büyük bir başarıya imza attı. Dünya Turizm Örgütü’ne göre, Türkiye turizm gelirleri bakımından 12. sırada yer alıyor. Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC)’nin 2014 Küresel Değerlendirme Raporu’na göre sektörün toplam GSYİH içindeki yeri, yüzde 256 arttı. Yine aynı rapora göre, seyahat ve turizm sektörlerinin doğrudan ve dolaylı olarak ülke ekonomisine katkısının 96 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Türkiye 2023 yılına kadar turist sayısı ve turizm gelirinde dünyada ilk beşe girmeyi hedefliyor. Sektör temsilcilerine göre turizmde çeşitliliğin sağlanması, nitelikli işgücünün artırılması ve gerekli yatırımların ve tanıtımların yapılması durumunda bu hedefe ulaşılması işten bile değil. Bu alanlarda gerekli adımların atılması sektörün geleceği açısından büyük önem arz ediyor. Zira Türkiye, dünyanın en çok ziyaret edilen altıncı ülkesi olmasına rağmen Dünya Ekonomik Forumu’nun Seyahat ve Turizm Rekabetçilik Endeki 2015 sıralamasına göre rekabet gücü bakımından 141 ülke arasında 44. sırada yer alıyor. Rapora göre, Türkiye’nin en kötü not aldığı noktaların başında güvenlik algısı geliyor. Türkiye, 141 ülke arasında en güvenli görülen 121. ülke konumunda. Türkiye’nin çevresindeki birçok ülkeye göre ne kadar güvenli bir ülke olduğunun gerekli tanıtım çalışmalarıyla anlatılması gerekiyor. Türkiye ayrıca çevresel güzellikleri devam ettirme konusunda da sınıfta kalıyor. Türkiye’nin çevresel güzellikleri genel olarak çok iyi puan alsa da ülkemiz, çevresel güzelliklerin sürdürülebilirliği konusunda 141 ülke içinde 95. sırada kendine yer bulabiliyor. Bu genel algının kapsamlı politikalar aracılığıyla değiştirilmesi sektöre büyük katkı sağlayacak gibi görünüyor. Örneğin, Türkiye bu yıl 436 mavi bayraklı plaj ile dünyada ikinci sıraya yerleşti. Tüm bu doğal güzellikler takdir topluyor, ancak bunların sürdürülebilirliği konusunda küresel düzeyde birtakım soru işaretleri bulunuyor. Bunun yanı sıra, sektörün nitelikli eleman istihdamında da sıkıntılar olduğu göze çarpıyor. Türkiye, müşterilere hizmet noktasında 32. sırada yer alarak nispeten iyi bir noktada bulunmasına rağmen nitelikli eleman istihdamında 141 ülke arasında 91. sırada yer alıyor. Gerekli eğimlere hız verildiği ölçüde, bu sıkıntının aşılmaması için hiçbir neden yok. Bu şekilde, 2014 yılı itibariyle sigortalı çalışan sayısı bakımından Türkiye’nin üçüncü büyük sektörü olan turizm sektörünün çok daha iyi noktalara geleceğine kesin gözüyle bakılıyor. TÜRKIYE KÜLTÜR MIRASIYLA ÖNE ÇIKIYOR Türkiye öte yandan dünya kültür mirası bakımından en önemli unsurları barındıran ülkeler sıralamasında çok iyi bir noktada bulunuyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de UNESCO Kültür Mirası Listesi’nde yer alan 11 varlık bulunuyor. Türkiye ayrıca geçici listede yer alan 37 varlığa ev sahipliği yapıyor. Türkiye’nin farklı bölgelerinde 79 antik kent bulunuyor. Dünya Turizm Örgütü tahminlerine göre 2020 itibariyle kültür turizmi, en çok büyüyen turizm alanı olacak. Bu tahmin, iyi değerlendirildiği takdirde Türkiye için büyük fırsatlar barındırıyor. Bunun yanı sıra, Dünya Ekonomik Forumu raporu Türkiye’nin iş turizmi başta olmak üzere, sağlık turizmi gibi alanlarda çok iyi bir noktada olduğuna dikkat çekiyor. Türkiye’nin 46 ilinde yaklaşık 200 kaplıca merkezi bulunuyor. Türkiye’de ayrıca, uluslararası sağlık turizmi kriterlerine uygun 50’den fazla hastane yer alıyor. Türkiye halihazırda turizm potansiyeli bakımında dünyada rüştünü ispat etmiş İstanbul ve Antalya gibi önemli şehirlere sahip. Örneğin İstanbul, Master Card’ın En Çok Ziyaret Edilen Şehirleri sıralamasında 2015 yılı itibariyle yüzde 11,4 ile tüm dünyada en hızlı yükselişi gerçekleştirerek New York ve Singapur’u geride bırakarak beşinci sıraya yerleşti. Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden elde edilen verilere göre 2014 yılında Antalya’ya gelen ziyaretçi sayısı geçen yıla göre yüzde 3,52 oranında artarak 11 milyon 941 bine yükseldi. Böylece Antalya’nın ziyaretçi sayısı, geçen yıla kıyasla 406 bin civarında artmış oldu. Türkiye’nin turizmdeki yatak kapasitesi 950 bin sınırına dayanmış durumda. Ekonomi Bakanlığı tarafından açıklanan Şubat ayına ait Yatırım Teşvik Belgesi listelerine göre ise 5 bin 500 yatak daha geliyor. Planlı yatırımlar ve tanıtımlarla Türkiye’nin kış turizmi başkentlerinin, sağlık merkezlerinin ya da genç turistlerin ilgisini çekebilecek turizm merkezlerinin bu sıralamada yer bulmamaları için hiçbir neden görünmüyor. Türkiye’nin büyük ölçüde deniz ve güneş ekseninde dolaşan ve yılın en fazla altı ayına yayılan turistik faaliyetlerinin ötesine geçip, 12 aya yayılan bir turizm merkezi olması için bu adımların bir an önce atılması gerekiyor. RUS TURIST SAYISINDA DÜŞÜŞ YAŞANIYOR Peki, Türkiye’nin doğu sınırlarında güvenlik sıkıntılarının ve batı sınırlarında ekonomik sıkıntıların yaşandığı 2015’te sektörü neler bekliyor? Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB), çevre ülkelerde yaşanan olumsuzluklara, Avrupa’daki bütün ekonomik daralmalara rağmen Türkiye’nin bu yıl 42 milyon turist sayısını aşmasını ve 35-36 milyar dolar döviz girdisi sağlanmasını bekliyor. Sektörün bu yıl karşılaştığı en büyük zorluk, Rusya’daki ekonomik krizin etkisiyle Rus turist sayısındaki düşüş gibi görünüyor. Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) verilerine göre, Antalya’ya gelen yabancı turist sayısı bu yılın ilk beş ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,3 azalarak 2 milyon 495 bin kişi oldu. Antalya’ya 2014 yılının ocakmayıs döneminde 2 milyon 784 bin yabancı turist gelmişti. Böylece Antalya, yılın beş ayında geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 290 bin yabancı ziyaretçi kaybetti. İlk beş ayda Rus turist sayısı ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 32,4 gerileyerek 802 bin kişiden 542 bin kişiye düştü. Öte yandan, özellikle Almanya ve Hollanda başta olmak üzere, Batı Avrupa ülkelerinden gelen ziyaretçi sayısında ise bir iyileşme olduğu göze çarpıyor. Haziran ayında Hollanda’dan Antalya’ya gelen turist sayısında yüzde 20’lere varan artışlar yaşandı. Sektör temsilcileri bu noktada Yunanistan’da devam eden ekonomik krizin Türkiye turizmi üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekiyor. Ülkedeki ekonomik krizin olumsuz etkilerini bertaraf etmek isteyen Yunanlı turizmciler, son yıllarda çareyi fiyatları ciddi şekilde kırmakta buluyor. Bu da Türkiye’nin yanı başındaki Yunanistan’ı özellikle Avrupalı turistler için daha cazip hale getiriyor. Sektör temsilcilerine göre, Yunanistan’daki turizm hizmetleri, geçen yıla göre yüzde 15 ile 40 arasında ucuzladı. TÜRSAB tahminlerine göre, Türkiye’den yıllık 1 milyona ulaşan Yunanistan’a giden turist sayısı özellikle bu yıl bu rakamın çok üzerine çıkacak. Rus turistin de Yunanistan’a kayacağı tahmin ediliyor. TÜRKIYE’DEKI GENEL TURIST SAYISI BIR IKI PUANLIK ARTIYLA DEVAM EDIYOR 2015 yılının belirsizliklerin çok olacağı bir yıl olacağını söyleyen sektör temsilcileri, bununla birlikte Türk turizmcisinin kriz yönetme becerisi ve cesur adımlar atma konusunda önceki yıllarda edindiği tecrübelerden 2015 yılında yararlanacağı düşüncesinde. Antalya’daki düşüşe rağmen Türkiye genelinde rakamlar tam tersini gösteriyor. İstanbul artıda ve Türkiye’deki genel turist sayısı bir iki puanlık artıyla devam ediyor. Avrupalı turist sayısında belli kesimlerde kısmi de olsa artış gözlemleniyor. Bu yılın ilk beş ayına ait resmi rakamlara göre, İstanbul’a gelen yabancı turist sayısında yüzde 7’lere veren artış var. Bu artışta İran ve Arap ülkelerinin payı büyük. Ocak-mayıs aylarında İranlı turist sayısında, geçen yılın aynı zamanına göre yüzde 35’lik bir artış söz konusu. Bu noktada uçak ve yolcu sayıları önemli bir referans kaynağı olarak görülüyor. Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü verilerine göre, Türkiye genelinde havalimanlarından mayıs ayında hizmet alan yolcu sayısı 16 milyonu, ilk beş aylık dönemdeki toplam yolcu sayısı ise 63 milyonu geçti. İstanbul başta olmak üzere birçok ilde yerli ve yabancı yolcu sayısında artış gözlemleniyor. Ayrıca, TÜRSAB rakamlarına göre, bu yıl Türkiye’de 50 bine yakın yatak kapasitesi daha eklendi. İstanbul’da doluluk oranları yüzde 80, sahillerde ise yüzde 70 civarında seyrediyor. Öte yandan, turizm sektörü temsilcilerine göre, bu yıl okulların kapanmasıyla birlikte Ramazan ayının başlaması ve hava koşullarının geçen yıla göre ortalamanın altında seyretmesi, Haziran’ın ikinci yarısı ve Temmuz’un ilk iki haftası için yerli turist sayısında yüzde 50’lere varan bir düşüşe yol açtı. Sektör temsilcilerine göre yerli turistler Ramazan ayını büyük ölçüde evde dinlenerek geçirmeyi tercih etti. Türkiye’de iç turizmin ciddi bir gelişim içinde bulunduğunu belirten bazı sektör temsilcileri, erken rezervasyon kampanyalarının Türkiye’deki tüketicilerin tatil anlayışında önemli değişikliğe neden olduğuna dikkat çekiyor. Sektör rakamlarına göre, geçen yıl Türkiye’de erken rezervasyon avantajlarından yararlanan tatilci sayısı 3,5 milyonu geçti. Öte yandan, yerli turist sayısında bir miktar artış yaşanıyor ancak bu artış, Rusya pazarındaki daralmanın etkilerini bertaraf edecek gibi görünmüyor. Son 15 yılda büyük başarılara imza atan turizm sektörü, çevresel nedenlerden kaynaklanan olumsuzluklar nedeniyle bu yıl bir miktar kan kaybı bekliyor. Ancak pazar çeşitliliğine giderek ve sağlık turizmi gibi yükselen turizm alanlarına odaklanarak bu sıkıntılı günleri aşmayı planlıyor.