Geçtiğimiz yıl yürürlüğe giren "%25 devlet katkısı" teşviki bireysel emeklilik sistemine yeni bir ivme kazandırdı. Katılımcı sayısı 1 milyon kişi artarken daha önce uzak duran yaş ve meslek grupları sisteme ilgi göstermeye başladı. Sosyal güvenlik reformunun bir parçası olarak 27 Ekim 2003 tarihinde hayata geçirilen bireysel emeklilik sisteminin 10 yılı geride bıraktığı 2013, reform niteliğindeki yasal düzenlemelerin hayata geçmesi açısından da önemli oldu. 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren uygulamaya giren yüzde 25 devlet katkısı teşviki, bireysel emeklilik fonlarının büyümesi bakımından önemli bir dönüm noktası oluşturdu. Bu teşvik sayesinde 2013 yılında sisteme giren katılımcı sayısı bir önceki yıla kıyasla iki kat artarak net 1 milyona ulaştı. Devlet katkısı teşviki, birçok farklı grubu sisteme katılma konusunda harekete geçirdiği gibi, mevcut katılımcılar için de bir cazibe unsuru olarak öne çıktı. 2013 yılında yeni yapılan her beş sözleşmeden biri mevcut katılımcılar tarafından alındı. Yüzde 25 devlet katkısı sisteme daha önce girip kendi isteği ile ayrılanları da yeniden sisteme girme konusunda teşvik etti. Sistemden kendi isteğiyle ayrılanlardan yeniden sisteme dahil olanların oranı tüm yıllar için ortalama yüzde 5,5 seviyesindeyken, 2013 yılında yüzde 7,4’e ulaştı. 2013 yılında sisteme ilk kez katılanların yaş dağılımına bakıldığında 25-34 yaş grubunun yaklaşık 375 bin katılımcı ile en büyük grubu oluşturduğu görüldü. İkinci en büyük grubu yaklaşık 300 bin katılımcıyla 35-44 yaş arasındakiler oluşturdu. DEVLET KATKISI “ORTA YAŞI” TEŞVIK ETTI Katılımcıların sisteme ilk kez giriş yaptıklarındaki yaşları 2013 yılına kadar ortalama 34 olarak hesaplanırken, 2013 yılında bu ortalamanın özellikle kadınlarda 36,5’e yükselmiş olması, devlet katkısı uygulamasının belli bir yaşın üzerindeki katılımcıları harekete geçirdiğini gösterdi. 2013 yılı, tüm dünyayı etkisi altına alan ekonomik krizin yansımalarının da nispeten atlatıldığı bir yıl oldu. Katılımcıların 2013 yılına uyarlanmış olan yıllık ortalama ödeme tutarları krizin yaşandığı 2008 yılında en düşük seviyesi olan 2 bin 200 liraya gerilerken, 2013 yılında bu tutar 2 bin 500 lira oldu. 2013 yılında devreye giren destekler, sisteme yeni giren katılımcıların ödediği ortalama katkı payının da artmasını sağladı. Katkı paylarının yüzde 30’a yakın bir seviyede artması ile birlikte fon büyüklüğü 25 milyar TL’yi aştı. 2013 sonu itibarı ile toplam katkı payı 21,9 milyar lira oldu. Bunun 466 milyon lirası yönetim gideri kesintisi olarak düşüldükten sonra kalan 21,4 milyar lira yatırıma yönlendirildi. SISTEM ILK EMEKLILERINI 2013’TE VERDI 2013 yılı ayrıca Bireysel Emeklilik Sisteminin ilk emeklilerini vermeye başlaması açısından da önemliydi. On yıl önce sisteme giren, 56 yaşını dolduran ve emeklilik hakkı kazanan yaklaşık 14 bin 500 katılımcıdan 7 bin 500’ü birikimlerini aldı. Yaklaşık 7 bin katılımcı ise emeklilik hakkını elde etmesine rağmen sistemde kalıp birikimlerini sürdürmeye karar verdi. İlk emekliler, birikimli hayat sigortalarından veya vakıf, sandık, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu veya sair ticaret şirketinden aktarım yapan katılımcılardan oluştu. Bu tür kuruluşlardan bireysel emeklilik sistemine aktarılan toplam 300,6 milyon TL katkı, bireysel emeklilik sisteminde geçirdiği süre sonunda, gelir vergisi stopajı sonrası yüzde 22 getiri elde ederek 365,6 milyon TL’ye ulaştı. Kişilere yapılan ödeme tutarlarına bakıldığında, ortalama birikimin 66 bin 150 TL civarında olduğu, emeklilerin yüzde 75’inin 18 bin 750 TL veya üzerinde emeklilik ödemesi aldığı görüldü. FON BÜYÜKLÜĞÜ 30 MILYAR LIRAYA YAKLAŞTI 2014 yılının ilk altı aylık döneminde de katılımcı sayısındaki artış devam etti. 27 Haziran 2014 itibarıyla katılımcı sayısı yaklaşık 4 milyon 632 bin olurken, katkı payı tutarı 24,4 milyar liraya, katılımcıların fon tutarı 29,5 milyar liraya ulaştı. 27 Haziran itibarıyla katılımcıların yerleşik olduğu illere bakıldığında yüzde 29,9 ile İstanbul ilk sırada yer alırken, Ankara yüzde 9,3 ile ikinci, İzmir yüzde 7,5 ile üçüncü sırada yer aldı. Bu illeri sırasıyla Antalya, Bursa, Adana, Kocaeli, Muğla İçel ve Konya takip etti. BES NEDIR? Bireysel emeklilik sisteminin amacı, bireylerin çalışma yaşamları boyunca yaptıkları tasarrufların yatırıma yönlendirilmesini sağlayarak, tasarruf yaptıkları dönemde sahip oldukları refah seviyesinin emeklilik döneminde de devam etmesini sağlamaktır. BES'E KIMLER KATILABILIR? Bireysel emeklilik sistemine fiil ehliyetine sahip kişiler katılabilir. Sisteme katılım için bir emeklilik şirketi ile emeklilik sözleşmesi imzalamak yeterlidir. SISTEM NASIL ÇALIŞIYOR? Emeklilik şirketi tarafından tahsil edilen katkı payları "emeklilik yatırım fonlarında"değerlendirilir. Katılımcı, birikiminin hangi fon veya fonlarda değerlendireceğine risk ve beklenti tercihine göre kendisi karar verir. Fonlar uzman portföy yöneticileri tarafından yönetilir. NE ZAMAN EMEKLI OLABILIRIM? Bireysel emeklilik sisteminde emekli olmak için katılımcının, sisteme ilk giriş tarihinden itibaren 10 yıl süreyle sistemde kalması ve 56 yaşını tamamlaması gerekir. Katılımcı isterse, emeklilik hakkını ileri bir tarihte kullanabilir. EMEKLI OLMADAN AYRILABILIR MIYIM? Katılımcı bireysel emeklilik sisteminden istediği zaman ayrılabilir. Ancak bu durumda emekli olmanın getirdiği avantajlardan yararlanamaz. 10 yıldan önce ayrılanlara yapılan ödemeler yüzde 15, 10 yılı aşmış ancak yaşını doldurmamış olanlardan yüzde 10 oranında stopaj kesilir.